بسیاری از مواد خوراکی، مکمل‌های ویتامینی و پروتئینی، غذای حیوانات، وسایل جانبی مورد استفاده پلیمری مثل قالب ارتودنسی و یا حتی لوازم آرایشی و بهداشتی که استفاده می‌کنیم دارای مقدار بسیاری پروتئین گلوتن در محتویات خود هستند. از مهمترین و پرکاربردترین وسایل آرایشی بهداشتی حاوی گلوتن که مورد استفاده طیف وسیعی از جامعه از جمله خانم‌ها و آقایان به کرات قرار می‌گیرد می‌توان به انواع ضد آفتاب‌ها اشاره کرد. اکثر محصولات آرایشی و مخصوصا ضد آفتاب‌های حاوی ویتامین E و عصاره گندم و جو دارای پروتئین گلوتن هستند و ممکن باعث ایجاد عوارض پوستی و گوارشی شوند. خوب است بدانید دیگر مواد آرایشی در اطراف شما که حاوی مقدار قابل توجهی گلوتن هستند عبارتند از انواع ریمل، رژلب، خط چشم و حتی بسیاری از کرم پودرها و فیکساتورهای آرایشی.
اگر بعد از آرایش کردن احساس آبریزش در ناحیه چشم و قرمزی دارید و یا در نواحی مختلف پوستتان که از کرم پودر یا فیکساتور استفاده کرده‌اید احساس سوزش و خارش داشتید، این احتمال وجود دارد که به گلوتن حساسیت داشته‌اید. این‌جاست که شما به لوازم آرایشی بدون گلوتن یا گلوتن فری نیاز پیدا می‌کنید. با استفاده از لوازم آرایشی بدون گلوتن می‌توانید یک آرایش بدون دردسر داشته باشید. بهتر است نسبت به واکنش‌هایی مثل قرمزی پوست، آبریزش بینی و آبریزش چشم و حتی واکنش‌های شدید‌تر مثل اسهال و دل‌درد پس از آرایش کردن، حساس باشید. در این مقاله درباره بیماری سلیاک، گلوتن، حساسیت به آن، دلیل استفاده از گلوتن در لوازم آرایش و نحوه تشخیص لوازم آرایشی بدون گلوتن صحبت کرده‌ایم.
گلوتن چیست؟
در قسمت قبل درباره مواد حاوی گلوتن و بروز واکنش‌های احتمالی آن در بدن صحبت کردیم، اما در ابتدای امر لازم است بدانیم گلوتن چیست و چرا باعث ایجاد این دست واکنش‌ها در بدن ما می‌شود؟
گلوتن نام یک پروتئین گیاهی است که از دو پروتئین گلیادین و گلوتین تشکیل شده است. پروتئین گلوتن اولین بار در گندم و جو مشاهده شد و همچنین در مواد غذایی دیگری همچون بلغور، کنجد، انواع سس، آرد و … نیز وجود دارد. این پروتئین گیاهی موجب ایجاد خاصیت کشسانی و چسبندگی در این دست از مواد می‌شود و به سبب همین ویژگی خاص، در صنعت برای تولید محصولات بسیاری از جمله محصولات آرایشی بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای دید ملموس تر نسبت به خاصیت گلوتن، کشسانی خمیر نان را درنظر بگیرید، این خاصیت چسبندگی ناشی از پروتئین گلوتن موجود در آرد است که سبب به هم چسبیدن اجزای خمیر و نان می‌شود. مواد آرایشی همچون کرم و فیکساتور و … نیز به سبب حضور گلوتن در ترکیباتشان است که ساختاری به هم پیوسته و کشسان دارند و به راحتی روی پوست قرار می‌گیرند و حالتی چسبنده ایجاد می‌کنند.
مضرات استفاده از گلوتن
تا کنون شواهد مستدل و مشخصی دال بر مضر بودن پروتئین گلوتن ارائه نشده است و نمی‌توان درباره مضر بودن آن به طور قطعی اظهار نظر کرد. همچنین که استفاده و به کارگیری آن مزیت خاصی نیز در بر نداشته است. اما برخی از افراد که دچار یک سری بیماری‌ها و مشکلات خاص هستند باید از استفاده و مصرف گلوتن جهت پیشگیری از عود بیماری و عوارض جانبی ناشی از آن اجتناب نمایند. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به بیماری سلیاک، عدم تحمل گلوتن، سندروم روده تحریک پذیر و حساسیت به گندم و جو اشاره کرد. اگر درگیر هرکدام از این بیماری‌ها هستید، علاوه بر رعایت رژیم غذایی خود، باید در لمس کردن و یا بلعیدن حتی مقدار کمی از مواد حاوی گلوتن مثل خمیر بازی و یا استفاده از لوازم آرایشی حاوی گلوتن جدا مراقبت کنید. برای کسانی که به بیماری سلیاک دچار هستند یا به طور کلی به گلوتن حساسیت دارند، استفاده از لوازم آرایشی بدون گلوتن موضوع سلامتی و کاملا حساس است. در صورتی که به گلوتن و لوازم آرایش حاوی آن حساسیت داشته باشید، ممکن است واکنش‌هایی مختلف جسمی و حساسیتی را تجربه کنید. واکنش‌ها به گلوتن در لوازم آرایش بنا به میزان گلوتن و حساسیت فرد متفاوت است.
بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن
برای اینکه بهتر بدانید استفاده از لوازم آرایشی بدون گلوتن مهم است، باید نگاهی به بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن بیندازیم. بیماری سلیاک یک بیماری خودایمنی و شایع است که در 30 تا 40 درصد موارد به صورت ارثی و در باقی موارد به شکل اکتسابی بروز می‌کند. چیزی که این بیماری را مهم و جدی می‌کند این است که درصد زیادی از بیماران مبتلا به سلیاک از وجود آن خبر ندارند.
بیماری سلیاک در واقع نوعی حساسیت به گلوتن است.در روده این افراد به محض مصرف مواد حاوی گلوتن، یک واکنش خود ایمنی رخ می‌دهد که شدت و نوع علائم آن ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. در این حمله خود ایمنی به صورت عمومی، پرزهای روده کوچک که وظیفه جذب و هضم غذا را به عهده دارند مورد حمله قرار گرفته و فعالیتشان مختل خواهد شد و از طرفی ترشح آنزیم‌های روده نیز متوقف می‌شود که در پی این اتفاق فرد دچار علائم گوارشی می‌شود.
نشانه‌های بیماری سلیاک
همانطور که قبلا هم اشاره شد بسیاری از افراد مبتلا به بیماری سلیاک از وجود این بیماری و نقص خود ایمنی اطلاعی ندارند.اما این بیماری یک سری علائم کلی و مشخص دارد که با درنظر گرفتن آنها تا حدودی می‌توانید موفق به تشخیص این مشکل شوید و با چند اقدام ساده و پیشگیرانه خود را از عوارض این بیماری در امان نگه دارید:
- یبوست و یا اسهال مداوم
- نفخ پیاپی و بدن علت
- خستگی، بیحالی و سردرد بی‌دلیل
- کم خونی و کاهش وزن
- مدفوع بدبو
- خارش پوست و ایجاد لکه‌های قرمز بر پوست
حساسیت به گلوتن چه طور اتفاق می افتد؟
پاسخ آلرژیک به گلوتن در افراد مختلف ممکن است به خاطر ابتلا به بیماری سلیاک باشد و یا در مواردی فرد حتی بدون ابتلا به سلیاک ممکن است نسبت به مصرف گلوتن واکنش نشان دهد که به این بیماری حساسیت گلوتن غیر سلیاکی گفته می‌شود. این افراد در خطر التهاب داخلی یا خارجی دستگاه گوارش هستند. بروز واکنش‌های حساسیت به گلوتن ممکن است به دلیل خوردن مواد غذایی حاوی گلوتن یا استفاده از لوازم آرایشی و بهداشتی دارای گلوتن باشد که از جمله عوارض آن اسهال، معده درد و بیحالی خواهد بود.
حساسیت به لوازم آرایش حاوی گلوتن
اگر می‌دانید به گلوتن حساسیت دارید، باید از غذا‌های حاوی گلوتن مثل بسیاری از نان‌ها، سس‌های طعم دهنده، ادویه جات و … اجتناب کنید. با این حال، گلوتن فقط در مواد غذایی نیست؛ بلکه همانطور که قبلا هم ذکر شد در محصولات آرایشی و سایر محصولات زیبایی هم گلوتن پیدا می‌شود.
شاید در ابتدا کمی از این مسئله تعجب کنید؛ ولی تا به حال از زدن ریمل احساس بدی داشته‌اید؟ شاید فکر کنید خارش، سوزش و یا آبریزش چشم‌ها به خاطر گذراندن یک روز شلوغ با آرایش و خسته شدن پوست باشد؛ ولی واقعیت این است که لوازم آرایش نباید به هیچ عنوان مضر باشند.
اگر هرگونه عوارض جانبی مثل خشکی، خارش و سوزش را تجربه کردید، آن را به‌عنوان هزینه زیبایی نادیده نگیرید. این واکنش‌ها ممکن است ناشی از حساسیت به گلوتن باشند.
گلوتن یک پروتئین بسیار بزرگ است و توان عبور از سد منافذ پوستی شما را ندارد و بنابراین از طریق پوست جذب بدن شما نمی‌شود ولی ممکن است از طریق خوردن آن، واکنش‌هایی را احساس کنید. به همین خاطر است که توصیه می‌کنیم در استفاده از لوازم آرایشی مثل رژ لب یا استفاده از کرم پودر در اطراف دهان دقت کنید. جدای از آن، به مواقعی فکر کنید که شما به صورتتان دست زده‌اید و بعد یک خوراکی در دهان گذاشتید. مصرف مواد آرایشی آلوده به گلوتن و به دهان گذاشتن آن به همین راحتی است.
علاوه بر احتمال خوردن، ممکن است شما مواد آرایشی حاوی گلوتن را استشمام کرده باشید. مواد آرایشی پودری یا کرم پودر از موارد قابل استنشاق هستند.
اگر مبتلا به سلیاک و یا هر نوع بیماری دیگری هستید که در نتیجه آن نسبت به مصرف گلوتن حساسیت دارید، باید جدا از مصرف لوازم آرایشی حاوی گلوتن خودداری کنید:
- محصولات آرایشی مورد استفاده در ناحیه لب مثل: خط لب، رژ لب، بالم لب و … اگر حاوی گلوتن باشند موجب اگزمای پوستی و حتی کهیر و راش در این نواحی خواهند شد.
- استفاده از وسایل آرایشی مورد استفاده در ناحیه پلک و چشم مثل ریمل و خط چشم موجب ایجاد واکنش آلرژیک ریزش اشک، عطسه و آبریزش بینی می‌شود.
چرا مواد آرایشی نیاز به گلوتن دارند؟
برند‌های لوازم آرایش از گلوتن به دلیل ایجاد چسبندگی و پیوستگی در وسایل آرایشی از این پروتئین استفاده می‌کنند. گلوتن به مواد یک محصول کمک می‌کند تا به‌خوبی به یکدیگر بچسبند.
از لوازم آرایش گلوتن فری استفاده کنید
متاسفانه حتی اگر محصول آرایشی مورد نظر شما گلوتن را در فهرست مواد اولیه نیاورده باشد، کاملا بی‌خطر و مطمئن نیست. اگر می‌خواهید مطمئن شوید که هیچ سطحی از گلوتن در مواد آرایشی شما استفاده نشده است از یک برند لوازم آرایش خرید کنید که محصولات خود را در یک مرکز بدون گلوتن با تجهیزات مشخص گلوتن فری درست می‌کنند.
نکاتی برای استفاده از لوازم آرایشی بدون گلوتن
برای مصون ماندن از عوارض و خطرات ناشی از گلوتن باید نکاتی را رعایت کنید که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
- برای جلوگیری از خوردن محصولات حاوی گلوتن بهتر است از رژ لب‌های گلوتن فری استفاده کنید.
- بعد از اینکه یک لوازم آرایش دارای گلوتن را لمس می‌کنید، دست خود را با آب و مایع دستشویی بشویید؛ خصوصا اگر ناخن‌های خود را می‌جوید.
- از محصولات آرایشی بدون گلوتن در اطراف دهان خود استفاده نکنید. این محصولات می‌توانند کرم پودر یا پن‌کک باشند.
- از پودر‌های فیکس و کرم‌های گلوتن فری استفاده کنید؛ زیرا احتمال استنشاق این مواد وجود دارد.
- به محض اینکه به صورت خود دست زدید، بدون لمس لب‌ها دست‌های خود را بشویید.
- بعد از استفاده از مواد آرایشی حاوی گلوتن، زیر ناخن‌های خود را به خوبی تمیز کنید تا از هرگونه ورود گلوتن به سیستم گوارش خود جلوگیری نمایید.
- گلوتن در اکثر شامپوها، لوسیون‌ها و کرم‌های مرطوب کننده و به طور کلی در اغلب محصولات آرایشی بهداشتی موجود است. بنابراین لازم است برای خرید این دست محصولات مورد نیاز خود دقت بیشتری به خرج دهید و ضمن چک کردن محتویات آنها، از مراکز معتبر اقدام به خرید نمایید.
تمیز کردن صورت برای پاک کردن لوازم آرایشی حاوی گلوتن
یکی از نکاتی که بعد از آرایش کردن باید رعایت کنید، پاک کردن آن با استفاده از پاک‌کننده‌هاست. علاوه بر ایجاد سوزش، ماندن آرایش دارای گلوتن روی پوست باعث بروز سرطان و اختلال در غدد درون‌ریز می‌شود. خصوصا اگر به صورت تصادفی از لوازم آرایشی دارای گلوتن استفاده می‌کنید، بهتر است در انتهای روز پوستتان را خوب و کامل بشویید. البته بدیهی است که شستن و تمیز کردن صورت پس از آرایش اهمیت زیادی دارد ولی اگر به گلوتن حساسیت دارید، این شستشو دو‌برابر اهمیت دارد.
برای تمیز کردن پوستتان برخی از محصولات را همیشه در روتین پوستی خود داشته باشید. از جمله آن می‌توانیم به ژل یا فوم شستشوی صورت، تونر، اسکراب و ماسک صورت اشاره کنیم. میسلار واتر می‌تواند یک محصول جانبی و غیر‌ضروری به حساب آید ولی استفاده از آن به تمیز کردن پوست کمک می‌کند.
اگر تا به حال پس از آرایش واکنش‌های حساسیت‌زا داشتید، حالا دلیل آن را می‌دانید. در صورتی تا به این واکنش‌ها را تجربه نکردید، از این به بعد نسبت به آنها حساس باشید. واکنش‌های حساسیتی می‌توانند زنگ خطری برای واکنش به گلوتن باشند. فراموش نکنید هرگز سلامتی را فدای زیبایی نکنید. در وحله اول باید به دنبال لوازم آرایشی باشید که فری گلوتن باشند و برای پوست شما هیچ ضرری و آسیبی ایجاد نکنند.
و اما نکته بسیار مهم در این مقاله از سایت دنادیا…
اینکه مسیر غذایی به سمت صنعت زیبایی و محصولات بهداشتی پیش رفته است اصلا چیز عجیبی نیست. طی یک تا دو سال اخیر، سیل ورود محصولات زیبایی حاوی روغن نارگیل، ماسک‌های صورت آووکادو و پاک‌کننده‌های مایل به قهوه‌ای فعال و پاک‌کننده‌های پوستی به بازار زیاد شده است. شاید یکی دیگر از محصولات زیبایی با محوریت غذایی، محصولات بدون گلوتن است.
اما آیا واقعا به محصولات آرایشی بدون گلوتن نیازی هست؟
اگر پزشک متخصص پوست شما تشخیص داد که دچار عدم مقاومت گلوتن یا بیماری سلیاک هستید، پاسخ به طور قطع منفی خواهد بود. علائم حساسیت گلوتن به راحتی قابل شناسایی است؛ بسیاری از افراد بر این باورند که دچار این علائم هستند. اما استفاده از محصولات بدون گلوتن موضعی چندان ضروری نیست.
مولکول‌های گلوتن بسیار بزرگ هستند بنابراین به راحتی نمی‌توانند از سد پوستی عبور کنند. علاوه بر این، هیچ امتیاز مثبت و مفیدی برای استفاده از محصولات بدون گلوتن گزارش نشده است. در واقع اگر دچار حساسیت پوستی باشید استفاده از محصولات بدون گلوتن ممکن است حتی برایتان مضر هم باشد. گاهی اوقات ترکیباتی که در این محصولات وجود دارد با ترکیباتی جایگزین می‌شود که می‌تواند خودش عامل حساسیت‌زا باشد و به بروز مشکلاتی بیانجامد.
اگر دیدید هنگام استفاده از محصولات آرایشی عادی پوستتان نسبت به یک عامل حساسیت‌زا واکنش نشان داد، باید بدانید که احتمال دارد عامل بروز این مشکل گلوتن نباشد. ممکن است نسبت به محصولات گیاهی هم واکنش‌های متقاطع روی دهد که افراد انتظارش را نداشته باشند. مثلا استفاده از روغن درخت چای همراه با اسطوخودوس منجر به واکنش متقاطع خواهد شد. در حالی‌که فرد می‌تواند به طور مجزا هم از این ترکیبات استفاده کند، اما باید بداند که اگر آنها را با هم استفاده کند ممکن است منجر به واکنش توأم با حساسیت شود پس مراجعه به متخصص پوست برای تشخیص صحیح در این زمینه حائز اهمیت است.